در طرح جديد آموزش علوم، همواره سعي بر اين است كه فرايند يادگيري از حالت انفعالي- يعني يادگيري به روش سنتي- به حالت يادگيري فعال درآيد. يادگيري فعال چيست؟
به طور خلاصه، يادگيري فعال آن نوع يادگيري است كه دانش آموز خود در توليد مفهوم مشاركت دارد. در مقابل، يادگيري انفعالي قرار دادن دانش آموز در مقابل مفاهيم آماده و از پيش توليد شده اي است كه انتظار مي رود آنها را حفظ كند. در يادگيري فعال موضوع مهم آموختن مطالب همراه با درك و فهم آن هاست. اين نوع آموختن، تنها از راه درگير شدن مستقيم با مسئله و كسب تجربه هاي دست اول حاصل مي شود اما در يادگيري انفعالي، تأكيد بر خواندن مطالب و حفظ كردن آنهاست.
به تعبير پائولوفوره، يادگيري انفعالي، يادگيري به مدل «بانكي» است. دانش آموز طي يك ثلث، به تدريج مطالب را در ذهن خود ذخيره مي كند و همان ها را در امتحان پس مي دهد؛ بنابراين، بهترين نمره به كسي داده مي شود كه امانت هاي سپرده شده به صندوق حافظه را به طور كامل بدون نقصان پس بدهد!
 

الگوي تدريس كاوشگري
مقدمه: رويكرد مكاشفه اي بر تلاش و سخت كوشي مبتني است. يعني معلم به طور مستقيم پاسخ نمي دهد، بلكه كوششي دو جانبه، سبب رسيدن به حقايق مي شود. روش هاي اكتشافي همواره بايد با تقويت كننده هاي مناسب همراه باشند. در غير اين صورت، فراگيرندگان از دامه ي فعاليت خودداري خواهند كرد و بايد براي آنان تفهيم شود كه مستقيما˝ به آنها كمكي نخواهد شد و اگر تلاش نكنند به هدف نخواهند رسيد

يادگيري از طريق همياري (Cooperative Learning)
مقدمه: پژوهشگران اظهار داشته اند كه يادگيري يك فرايند اجتماعي است و فعاليت هاي يادگيري براي رسيدن به مرحله ي توليد دانش و اطلاعات حياتي است. در سال هاي اخير بسياري از معلمان فوايد و اثرگذاري هاي راهبردهاي يادگيري را از طريق همياري دريافته اند. يادگيري از طريق همياري يك قالب يا چهارچوب آموزشي است كه در آن گروه هاي دانش آموزي ناهمگن از سوي معلم شكل داده مي شوند و به فعاليت مي پردازند.

الگوي بارش مغزي
مقدمه: نظام آموزشي در جهت تقويت زمينه هاي بالقوه ي خلاقيت، نقش مهمي ايفا مي كند. يك از مسيرهاي ساخت اين زمينه، به كارگيري روش هاي تدريس خلاقيت زاست. يكي از روش هاي تقويت روحيه ي خلاق در فراگيرندگان، بارش فكري يا مغزي است.

الگوی پیش سازمان ده.(advance organizer)
مقدمه: مطمئنا" تاكنون برايتان پيش آمده كه شخصي بخواهد مطلب مهم و جديدي را با شما در ميان بگذارد. ولي مستقيما" شروع نكرده است. و با بيان مطالبي كه شما با آنها آشنايي داريد ذهنتان را براي شنيدن و دريافت مطلب جديد آماده كرده است. و در آن موقع حتما˝ اين احساس را داشته ايد چقدر درك موضوع برايتان آسانتر بوده است.
الگوي پيش سازمان دهنده نيز بر اساس چنين طرحي پايه ريزي شده است .

الگوي تدريس بازي نقش يا ايفاي نقش (Role playing)
هدف: هدف از اجراي الگوي تدريس بازي نقش كمك به دانش آموز است تا شخصيتي منحصر به فرد بسازد و اين مهم را در قالب آن چه در مواد درسي پيش بيني شده است عملي كند. الگوي تدريس بازي نقش فرصتي را ايجاد مي كند كه در آن يادگيرندگان در تحصيل موقعيت ها به صورت هميار و مشترك فعاليت كنند. به ويژه يادگيرندگان شيوه اي آزادمنشانه براي پرداختن به انواعي از واقعيت هاي اجتماعي را به وجود مي آورند.

الگوي يادسپاري (Memorizing)
مقدمه: آيا دوران تحصيل خود را به ياد مي آوريد هنگامي كه مجبور بوديد در يك زمان كوتاه در درس جغرافيا اسامي شهرها، كشورها، پايتخت ها، كوه ها، رودها و محصولات و صنايع و آب وهواي شهرهاي مختلف را به خاطر بسپاريد و در درس تاريخ بايد اسامي تمدن ها، سلسله ها، پادشاهان و رويدادها و سال هاي مربوط به آنها و در درس شيمي علامت اختصاري عناصر؛ فرمول ها و خواص مواد و در درس رياضي فرمول ها و در درس ادبيات نام شاعران، نويسندگان و كتاب هاي آنها را حفظ مي كرديد. حفظ كردن اين همه اسامي چقدر سخت بود و چه زود همه ي آنها را فراموش مي كرديم. در همان زمان خود ما و برخي از دانش آموزان براي به خاطر سپردن اين نام ها از شيوه هاي خاصي استفاده مي كرديم مثلا˝ با به هم چسباندن حرف اول اين اسامي كلمه معني داري مي ساختيم كه با يادآوري اين كلمه آن اسامي را نيز به خاطر مي آوريم اين الگو بر همين اساس پي ريزي شده است.

الگوي تدريس مبتني بر نظريه فرا شناخت Metacognition
مقدمه:
فرا شناخت عبارت است از آگاهي فرد بر نظام شناختي خود و كنترل و هدايت آن در ادبيات روان شناسي، شناخت را معمولا˝ مترادف با تفكر مي آورند. بنابراين، فراشناخت را مي توان آگاهي بر جريان تفكر و كنترل و هدايت آن هم تعريف كرد. جريان شناخت در نظريه روان شناسي شناخت انسان را عبارت مي دانند از:
دريافت، پردازش، نگهداري و انتقال اطلاعات، فراشناخت فعاليتي است كه كنش هاي مربوط به چهار عنصر يادشده را در برمي گيرد و بر آنها نظارت دارد.
معلمان در مدارس بايد ابتدا دانش آموزان را به روش دريافت، پردازش و نگهداري و انتقال درست اطلاعات فراخوانند و سپس آنها را ترغيب كنند تا جريان فعاليت هاي ذهني را كه انجام مي دهند، مورد بازنگري و اصلاح قرار دهند.

الگوي دريافت مفهوم Attaining concept
هدف: اين روش در تقويت مهارت هاي اساسي تفكر بسيار مؤثر بوده و در حقيقت اين الگو ماهيت تفكر را كشف مي كند و با اجراي اين الگو چگونه فكر كردن را به فراگيران مي آموزيم اين الگو براي هدايت شاگردان به يك مفهوم تدوين مي شود.

الگوي بديعه پردازي يا نوآفريني Synectics
مقدمه: درگذشته درباره ي خلاقيت اين تصور وجود داشت كه خلاقيت امري ذاتي است ونمي توان آن را آموزش داد و خلاقيت ويژه خلق آثار بزرگ هنري است. ولي بنابر نظر «گوردون» جريان خلاقيت را مي توان شرح داد و پرده از مراحل آن برداشت و خلاقيت فعاليت پوشيده و اسرارآميز نيست. وي چنين اظهار مي دارد كه خلاقيت را در فعاليت هاي روزانه مي توان ديد و مي توان فعاليت هاي روزانه را خلاقانه كرد.